دو پرسش استعلائی نظریه انتقادی از علم
دوشنبه 15 تیر 1394 11:37 ب.ظ
نظریۀ انتقادی، دو پرسش استعلائی از علم میکند: علم برای چه؟ و علم برای که؟ پرسش اول به این برمی‌گردد که آیا هدف از توسعۀ علم و علم‌محوری خود علم است و علم به ما هو علم دارای ارزش است یا علم برای جامعه و بهتر زیستن انسان اجتماعی است که دارای ارزش میشود. پرسش دوم به این برمی‌گردد که آیا علم فقط برای دانشگاهیان و حوزویون و اهالی علوم ادیان الهی و ... موضوعیت دارد و محیطی برای نخبه‌پروری و بزرگ کردن عده‌ای به عنوان مفاخر اجتماعی است و تنها این نخبگان برج عاج نشین هستند که این علوم را ساخته‌اند، می‌فهمند و از آن محافظت میکنند؛ یا علم برای عموم مردم است و مردم آن را در کنش‌های روزمره خود ساخته‌اند و نخبگان آن را به نفع خود مصادره کرده و با استفاده از یک بازی زبانی به نام گفتمان علم آن را وارد قلمرو خود کرده‌اند و با استفاده از حقوقی چون مالکیت فکری و حق مولف و ... آن را از دسترس عموم خارج نموده‌اند؟
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: سه شنبه 16 تیر 1394 12:06 ق.ظ
هستی شناسی اطلاعات در نظریه انتقادی اطلاعات
پنجشنبه 31 اردیبهشت 1394 11:27 ق.ظ
در نظریه انتقادی اطلاعات، نگاه ماده باورانه خاصی به اطلاعات وجود دارد. طبق این نگاه، اطلاعات نه چیزی کاملاً سوبژکتیو (در تصرف فاعل شناسا) و نه چیزی کاملاً ابژکتیو (فارغ از تصرف فاعل شناسا) است، بلکه خصیصهای از ماده و جزء تشکیل دهندۀ هر ماده است. این، نیازمندِ موضعِ ماتریالیستیِ وحدتباوری است که اطلاعات را بهمثابه مادهای در حرکت میبیند؛ رابطهای مولّد، پرتضاد، و فعال میان سیستمهای مادی که دارای نیروی بالقوۀ تحول است، طوریکه کیفیات مرتبۀ بالا که سیستمهای فروتر را در معنای هگلی نفی میکنند، توان ظهور مییابند. در این تعریف، اطلاعات بر پایۀ دیالکتیک سوژه- ابژه استوار میشود. پرتضاد بودن یا متناقضنما بودن اطلاعات بدان معناست که اطلاعات در جامعه در تعارضات و تنازعات سرمایهداری جایگیر شده است. بنابراین اطلاعات معضلات اجتماعی و راهحلهای بالقوۀ این معضلات را منعکس میکند. تحلیل نیازهای اطلاعاتی، به سیاق اجتماعی وسیعتر مربوط میشود. نظریۀ انتقادی اطلاعات هنگامی نفیگر است که اطلاعات را به معضلات اجتماعی مرتبط کند، آن را به آنچه جامعه در رسیدن به آن وامانده، مربوط بداند، و آن را به جهتگیریهای پرسشگر و مخالف با نحوۀ عمل معمول و مسلط ربط دهد، و بنابراین، پتانسیل این را دارد که در راستای بهبود وضع موجود، تبدیل به نیروی مثبت تغییر اجتماعی گردد. نظریۀ انتقادی اطلاعات در جستوجوی راههایی خواهد بود که اطلاعات میتواند از مبارزات و قوایی که قصد دارند کاملاً از سرمایهداری و سلطهجویی عبور کنند، حمایت کند. با این بینش که در جامعۀ کنونی، منابع اساسی بسیار ناعادلانه تقسیم شده است، پایهگذاری نظریۀ انتقادی اطلاعات به معنای نشان دادن این است که چگونه اطلاعات به پرسشهایی راجع به مالکیت، داراییهای خصوصی، توزیع منابع، مبارزات اجتماعی، قدرت، کنترل منابع، استثمار، و سلطه مربوط میشود.
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: پنجشنبه 31 اردیبهشت 1394 11:36 ق.ظ
بمب اطلاعات
سه شنبه 7 بهمن 1393 12:09 ب.ظ
چند روز پیش که اتفاقی به کتابفروشی انتشارات امیرکبیر رفتم، به کتابی برخوردم از پل ویریلیو که متن انگلیسی آن را از مدتها پیش داشتم: بمب اطلاعات (Information Bomb). وسوسه شدم که بخشهایی از این کتاب را با متن اصلی مقایسه کنم. در مقدمه متن، ویریلیو به یک ویژگی مهم دنیای مدرن اشاره می کند به نام performance - limited یا محدود به کارکردهای جزئی که البته در متن ترجمه، حق مطلب ادا نشده بود.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: سه شنبه 7 بهمن 1393 01:09 ب.ظ
شکاف دیجیتال دارای اَبعاد گفتمانی است
یکشنبه 23 آذر 1393 10:36 ب.ظ
لوچیانو فلوریدی (1385) معضلات اخلاقی موجود در سپهر اطلاعات را عمدتاً ناشی از شکاف دیجیتال میداند. شکاف دیجیتال در بین عاملان اجتماعی دو گانه است: یک شکاف عمودی و یک شکاف افقی. شکاف عمودی بین نسل حاضر و نسل گذشته گسست ایجاد میکند، طوریکه هر یک از دو نسل (نسل دورۀ مدرنیتۀ صنعتی و نسل دورۀ مدرنیتۀ اطلاعاتی) در دو دنیای متفاوت زندگی میکنند: یکی در دنیای واقعیات فیزیکی و دیگری در دنیای واقعیتهای مجازی. شکاف افقی بین عاملان اجتماعی نسل حاضر گسست ایجاد میکند و باعث میشود هر یک از آنها بهرۀ نامتقارنی از اطلاعات و به تبع آن در قدرت و ثروت داشته باشند.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: جمعه 26 دی 1393 10:45 ب.ظ
گفتمان تخصص
دوشنبه 5 آبان 1393 12:21 ق.ظ
دیروز در جلسه دفاع از پروپزال یکی از دوستانم که در حوزه بازیابی متخصصان کار میکرد حضور داشتم. بحثهای گستردهای در این جلسه دربارۀ چیستی تخصص و تفاوت آن با نویسندگی مطرح شد. این باعث شد که با توجه به علائقم به کتابی که قبلاً در این خصوص تورق کرده بودم، مجدداً مراجعه کنم. نام این کتاب «Experts: The Knowledge and Power of Expertise» تألیف نیکو استر و رینر گروندمان از انتشارات روتلج به سال 2011 است. نکته جالب توجه برای من آن بود که در این کتاب، بر خلاف تصور رایجی که از متخصص به عنوان فرد کاربلد و کنندۀ کار و کسی که علم و عملش توأمان است وجود دارد، متخصص را هم معنا با مشاور و راهنما آورده و در فصل اول کتاب، به مدخل دایره المعارف بریتانیکا استناد کرده که در ذیل آن، این دایره المعارف متخصص را کسی معرفی نموده که در امر تخصصی خاصی از او راهنمایی و مشاوره میگیرند. این نقطه دقیقاً نقطۀ عزیمت کتاب بود.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: دوشنبه 5 آبان 1393 12:30 ق.ظ
سیاستِ جریان آزاد اطلاعات
یکشنبه 19 مرداد 1393 09:58 ب.ظ
شانتال موفه از نظریهپردازان مهم حوزۀ علوم سیاسی است که همکاریهای علمی او با ارنستو لاکلائو در تدوین یک نظریۀ گفتمان سیاسی، بسیار معروف است. نظریۀ گفتمان این دو اندیشمند، همۀ شرایط مادی و فعالیت‌های روزمره و عملی مردم را کنش گفتمانی میبیند و جایگاهی برای کنش‌های غیرگفتمانی قائل نیست. از دیگر آموزههای مهم شانتال موفه که در اینجا بحث خواهم کرد، نظریهای است در ضرورت اتخاذ یک پلورالیسم همهجانبه که برای حفظ دموکراسی و جلوگیری از ایجاد تناقض بین قواعد جهانشمول دموکراسی و آزادی بیان، لازم است.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: یکشنبه 19 مرداد 1393 11:26 ب.ظ
نظریۀ تنظیم
دوشنبه 6 مرداد 1393 01:23 ق.ظ
نظریۀ تنظیم (Regulation Theory)، نظریهای است که میشل آگلیتایِ (Michel Aglietta) فرانسوی در تز دکترای خود در رشتۀ اقتصاد ارائه داد و در سال 1979 کتابی با عنوان «نظریهای در باب تنظیم سرمایهداری: موردِ ایالات متحدۀ آمریکا» منتشر نمود که استقبال و تأسی به آن، موجب ایجاد رویکردی جدید با نام «نظریۀ تنظیم مکتب فرانسه» شد. آگلیتا که از اقتصاد دانانِ چپ فرانسه بود و متهم به اقتصاد دانِ نومارکسیست لیبرالگرا هم شده بود، ایدهای را مطرح کرد مبنی بر اینکه نظام سرمایهداری که از تضاد بنیادین کار و سرمایه (بنا به تحلیل مارکس) رنج میبرد، چطور توانسته تاکنون دوام بیاورد و بحرانها و «گیر»های اقتصادیاش را که اساساً به آن تضاد بنیادین برمی‌گردد، چگونه توانسته تنظیم و تسهیل کند طوریکه آن تضاد بنیادین مخفی گردد و خود را نشان ندهد و سرمایهداری بتواند به عنوان ایدئولوژی غالب کار خود را ادامه دهد. وی در تحلیل خود، به چند برهۀ مهم در بحرانهای اقتصادی آمریکا اشاره میکند که یکی از آنها یعنی بحران 1930 و دورۀ فوردگرائی در اینجا به اختصار اشاره میشود.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: دوشنبه 6 مرداد 1393 02:15 ق.ظ
شخصی‌سازی اطلاعات
دوشنبه 26 خرداد 1393 12:03 ب.ظ
میشل پیوره و همكارش چارلز سابل، در كتاب معروف خود با عنوان «The Second Industrial Divide» برای اولین بار این بحث را مطرح كردند كه نظام سرمایهداری از تولید انبوه (فوردیسم) به سوی تولید خاص یا تولید انعطاف‌پذیر (پست‌فوردیسم) گراییده است. آنها اظهار می‌دارند كه تاریخ سرمایهداری مدرن چهار الگوی انباشت سرمایه را پشت سر گذاشته است: 1. انباشت گسترده 2. تایلوریسم یا انباشت گسترده بدون مصرف انبوه 3. فوردیسم یا انباشت گسترده با مصرف انبوه و 4. انباشت انعطاف‌پذیر با مصرف از پیش‌تعیین شده برای مصرف‌كنندگان خاص با ایجاد مشاغل متزلزل و مخاطره‌آمیز.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: دوشنبه 26 خرداد 1393 12:08 ب.ظ
انتشار کتاب «نظریه انتقادی اطلاعات»
جمعه 26 اردیبهشت 1393 12:47 ق.ظ
کتاب «نظریه انتقادی اطلاعات» منتشر شد.
مشخصات کتاب:
مولف: کریستیان فوکس
مترجم: مهدی شقاقی
ناشر: نشر شناسه؛ نشر چاپار
فهرست مندرجات:
مقدمه مترجم
فصل 1: مقدمه
فصل 2: نظریه انتقادی چیست؟
فصل 3: مسئله درون‌ماندگاری و استعلاء در نظریه انتقادی اطلاعات
- مفهوم پوزیتیویستی نقد
- مفهوم پست مدرن نقد
- نظریه انتقادی به مثابه استعلای درون‌ماندگار
- نظریه انتقادی اطلاعات به مثابه استعلای درون‌ماندگار
فصل 4: بحث روی بازتوزیع و بازشناخت؛ مسئلۀ زیربنا و روبنا در نظریه انتقادی (اطلاعات)
- فریز و هونِت: بحث روی بازتوزیع و بازشناخت برای تجدید ساختار مشکل زیربنا و روبنا در نظریه انتقادی
- بازاندیشی در زیربنا و روبنا: درباره الگوی دیالکتیکی جامعه، و فلسفه اخلاق ماتریالیسم دیالکتیک
فصل 5: کاربرد نظریه انتقادی اطلاعات؛ نقد ایدئولو‍ژیک اطلاعات
فصل6: نتیجه
برای خرید این اثر، با شماره تلفن زیر تماس بگیرید:
021-88899680
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: جمعه 26 اردیبهشت 1393 12:56 ق.ظ
مصرف‌كنندة تولیدگر (prosumer)
دوشنبه 15 اردیبهشت 1393 03:29 ب.ظ
در پُست قبلی درباره كالای مخاطب صحبت شد؛ كالایی عمومی كه توسط سوداگران اطلاعات به‌طور خصوصی فروخته میشود. كالای مخاطب، چیزی است كه قبل از ظهور اینترنت توسط تلویزیون و رادیو نیز مورد توجه بوده است. هم اكنون نیز خوراك فكری لازم برای برنامه‌های رادیو و تلویزیون تا حدود خاصی از خود مخاطبان گرفته میشود. اما تفاوت كالای مخاطب در رسانه‌های گروهی سنتی و در اینترنت این است كه در فضای مجازی، كاربران خودْ تولیدكنندة محتوا هستند و محتواهای تولیدشدة كاربران در كار است، و كاربران در فعالیت‌های خلاقانه، ارتباطی، اجتماع‌سازی، و تولید محتوا دائماً درگیرند.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: دوشنبه 15 اردیبهشت 1393 03:32 ب.ظ
كالای مخاطب؛ كالای اطلاعات
چهارشنبه 30 بهمن 1392 09:24 ق.ظ
نویدی كه توسعة فناوری اطلاعات برای مخالفان سوداگری اطلاعات داشت این بود كه دیجیتال‌سازی، اشتراك شبكه‌ای فایل‌ها، شبكه‌های اجتماعی- علمی عام‌المنفعه مانند ویكی‌پدیا، و سایر قابلیت‌های وب 2 راه سهل‌الوصولی را برای شكستن انحصار اطلاعات بلوكه شده در دست پایگاه‌داران اطلاعاتی باز می‌كند. اما نظام سودمحور سرمایهداری مدرن همواره این قابلیت را داشته است كه هر امكان رهایی‌بخش را در درون سازوكارهای نظام خود مستحیل كند. امروز پایگاه‌داران اطلاعاتی توانسته‌اند از طریق طرح بازاریابی‌ای به نام «كالای اطلاعاتی هدیه»، به جذابیت و وفور مشتریان خود بیفزایند. «هدیه‌دهی» كه كاری انسانی و در جهت ایجاد اعتماد برای كار مشترك است، تبدیل به ترفند بازاریابی میشود. شبكه‌های اجتماعی از طریق تبدیل كردن مخاطبان به كالا و از طریق اقتصاد «كالای هدیه اطلاعاتی» از كاربران شبكه‌ها به‌عنوان «كالای مخاطب» استفاده می‌كنند.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: چهارشنبه 30 بهمن 1392 09:30 ق.ظ
اطلاعات کالای خصوصی (private commodity) است یا خیر عمومی (public good)؟
جمعه 4 بهمن 1392 07:59 ب.ظ
از بحثهای مهم حوزۀ جامعهشناسی اطلاعات، بحث روی دوگانهای است به نام اطلاعات بهمثابه کالای خصوصی در برابر اطلاعات بهمثابه خیر عمومی. آیا تولید اطلاعات جدید از بُن خلاقانه است و بر اطلاعات ماقبل تولیدشده توسط دیگران استوار نیست؟ آیا منحصر کردن اطلاعات به منافع گروههایی خاص، به اشاعۀ درست اطلاعات و فعال شدن خلاقیت در میان همۀ ابناء بشر برای تولید اطلاعات جدیدتر و ابزارهای تازهتر لطمه نمیزند؟ آیا منحصر کردن اطلاعات، به افزایش انحصار در تملک مادی و ابزارهای قدرت کمک نمیکند؟ آیا توزیع یکسان اطلاعات میان همه، به معنای برابری فرصت میان همۀ ابناء بشر نیست؟ آیا برابری ارتباطی ریشه در برابری اطلاعاتی ندارد؟ آیا توزیع عادلانه ثروت ریشه در توزیع عادلانه اطلاعات ندارد؟
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: سه شنبه 22 بهمن 1392 10:27 ب.ظ
موسسۀ اطلاعات علمی (ISI): پروژه ای برای تسخیر اطلاعات جهان
پنجشنبه 21 آذر 1392 11:27 ب.ظ
تحلیل جریان اطلاعات، یکی از بحثهای مهم و در عین حال پیچیدهای است که به نوعی به بحث سیاستهای اطلاعاتی نیز نزدیک است. تحلیل انتقادی نیروهای حاکم بر جریان اطلاعات محلی، ملی، منطقهای و جهانی از علائق خاص جامعهشناسی اطلاعات است. ذکر یک نمونه از این تحلیلها میتواند شفاف کننده باشد. فردی به نام یوجین گارفیلد در دهه 1960 موسسه ای به نام «موسسه اطلاعات علمی» تأسیس میکند و با استفاده از روش تحلیل استنادی و روشهای کمی سنجش تأثیر (مانند ضریب تأثیر)، ظرفیتی برای دستهبندی و امتیازدهی به علم جهان ایجاد مینماید.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: چهارشنبه 30 بهمن 1392 08:56 ق.ظ
دانش در سنت فلسفه تحلیلی و فلسفه قاره ای
پنجشنبه 14 آذر 1392 08:04 ب.ظ
دو سنت فکری تحلیلی (انگلیسی-امریکایی) و قارهای (اروپایی بهجز بریتانیا) را میتوان از نوع نگاهی که به «دانش» دارند و به لحاظ جامعهشناختی مهم است، بررسی کرد. دانش در سنت فکری تحلیلی، امری بیرونی حساب میشود، یعنی چیزی است که توسط سوژهای به نام محقق، با فاصله از ابژهای به نام «جامعه» قابل حصول است. چنین علمی مبتنی بر مبتنی بر مفاهیم و تعریف و تحدید دقیق آنها، عینی، و بیرونی است. در مقابل، دانش در سنت فکری قارهای امری تاریخی، مبتنی بر متن، نظری و زبانی است.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: جمعه 15 آذر 1392 10:24 ب.ظ
انواع دانش و منابع تولید آنها
یکشنبه 26 آبان 1392 10:11 ب.ظ
یورگن هابرماس، یکی از متفکران متأخر مکتب انتقادی فرانکفورت، دانش را به سه دسته تقسیم کرده است: 1. دانش تجربی- تحلیلی 2. دانش تاریخی- هرمنوتیکی و 3. دانش انتقادی.
منبع تولید دانش تجربی- تحلیلی عقل ابزاری است. برای کسب این نوع دانش نیاز به مشاهده نظاممند، آزمایش، سنجش، و اندازهگیری است. هدف این دانش دستیابی به قوانین طبیعت (مادی و معنوی، طبیعی و انسانی) جهت تحت کنترل درآوردن آن است و لذا به شرایط تولید خود بیتوجه است. این هدف باعث میشود نتواند هیچگاه به پیشفرضها و هستی خود بیندیشد و تفکر کند که ممکن است ابزار دست چه کسانی و تحت سلطه چه گروههایی قرار گیرد و اساسا کجای حیات انسانی ما قرار میگیرد. تولیدکنندگان دانش ابزاری، دانش حاصل از این نوع مطالعه را فینفسه خوب دانسته و استفاده خوب یا بد از آن را منوط به انسانها میدانند. لذا از عقل ابزاری فراتر نمیروند و به همین دلیل چنین دانشی عموما ابزار دست قرار میگیرد.
ادامه مطلب
دیدگاه ها : نظرات
آخرین ویرایش: یکشنبه 26 آبان 1392 10:24 ب.ظ
تعداد کل صفحات : 3 1 2 3
